Cùng phân biệt gốm và sứ để chọn đúng sản phẩm cho gia đình

Gốm và sứ là những vật liệu vô cùng quen thuộc với chúng ta trong cuộc sống hàng ngày. Bạn thường hay thấy chúng được sử dụng rộng rãi để tạo ra các vật dụng như chén, dĩa, ly, tô, bình hoa và nhiều hơn thế nữa. Tuy nhiên, không phải ai trong chúng ta cũng có thể phân biệt gốm và sứ một cách chính xác. Để có thêm kiến thức về gốm, sứ cũng như chọn đúng sản phẩm nội thất cho gia đình, bạn hãy tìm hiểu về đồ gốm và đồ sành sứ qua chia sẻ của Quang Minh Mosaic nhé.

Phân biệt gốm và sứ là gì?

Chúng ta hay nghe qua cụm từ đồ gốm sứ mỗi khi cần mua đồ nội thất hay trang trí nhưng thật ra gốm và sứ là hai loại vật liệu khác nhau. 

Gốm là gì?

Gốm là loại vật dụng đã được phát minh từ hơn 25.000 năm. Bạn không đọc nhầm đâu! Điều đó có nghĩa là gốm đã được con người vô tình tìm thấy ngay sau khi ứng dụng được lửa trong các hang, hốc, núi đá. Con người cổ đại thuở ấy đã thấy nhiều công dụng của gốm và đã cố gắng để chế tạo ra gốm.  

Họ đã tạo ra gốm từ đất sét cùng với một số phụ gia khác khi nung qua lửa. Khi lửa nguội đi sẽ tạo thành vật liệu cứng chắc, bền bỉ, có thể dẫn nhiệt tốt nên dùng trong nấu nướng. Đó vẫn là tính chất của gốm từ xưa cho đến các loại gốm hiện đại ngày nay. 

Bộ ấm chén làm từ gốm

Cho đến thời đại ngày nay, công thức phụ gia để làm gốm có phần đa dạng hơn, có thể là khoáng chất, vô cơ tổng hợp hay kim loại. Hiện nay, người ta có thể làm ra gốm không nung song song với cách làm gốm cổ điển.

Sứ là gì?

Sứ thật ra là một dạng vật liệu của gốm, được hình thành bằng cách đun nóng các nguyên liệu trong đó có đất sét ở dạng cao lanh, các loại thủy tinh và mullite. Nhờ vào các loại khoáng sản đặc biệt nên gốm có độ dẻo, lớp vỏ độ sáng bóng mang tính thẩm mỹ cao, hay còn gọi là lớp men. 

Đồ sứ có men bóng sáng hơn so với đồ gốm là cách phân biệt gốm và sứ dễ nhất

Như vậy, chúng ta có thể hiểu gốm là sản phẩm thô đã nung qua lửa nhưng không có men. Nếu sản phẩm gốm có men thì gọi là đồ sứ. Đó là cách phân biệt gốm và sứ đơn giản nhất.

Gốm, sứ khác nhau thế nào?

Hai loại vật dụng này có chung nguồn gốc nhưng có sự khác nhau về tính chất và ứng dụng như thế nào? Bạn hãy cùng tìm hiểu nhé. 

Khác nhau về tính chất gốm, sứ

Theo định nghĩa như trên thì gốm và sứ đều được làm từ đất sét và đun nóng với nhiệt độ cao. Thế nhưng, nhiệt độ trong quy trình thực hiện của sứ là 1200 độ C cao hơn so với gốm ( 700 – 800 độ C). 

Đồ gốm có nguồn gốc lâu đời hơn đồ sứ. Tùy theo kỹ thuật đun và nguyên liệu đi kèm mà nghệ nhân có thể tạo ra nhiều loại gốm khác nhau như gốm sành trắng, đồ sành, đồ sứ, gốm sành xốp,… Trong đó, sứ cũng là một dòng sản phẩm của gốm.  

Lớp men sáng bóng là điểm nhấn vượt trội về mặt thẩm mỹ của đồ sứ so với đồ gốm. Đồ sứ vẫn tốt hơn đồ gốm về cả tính chất vật lý. Ví dụ như đồ sứ tốt hơn đồ gốm về khả năng chống thấm nước tốt hơn, chịu sốc nhiệt vững hơn và có tính kháng chất hóa học cao hơn. 

Khác nhau về sản phẩm ứng dụng

Từ sự khác nhau về tính chất vật lý như trên, người ta đã có những ứng dụng phân biệt gốm và sứ với các sản phẩm như sau:

Các đồ vật được làm từ gốm

Trong cuộc sống gia đình: gốm thường được sử dụng để làm đồ dùng trong nhà bếp hoặc đồ đựng. Sản phẩm gốm giúp cho việc bảo quản thực phẩm và lương thực lâu hơn, đảm bảo an toàn hơn.

Xuất hiện trong ẩm thực: chúng ta dễ dàng thấy nồi đất và niêu cơm đất xuất hiện trong các lễ hội văn hóa hoặc trên bàn ăn của người Việt. Các món ăn như cơm niêu, cá kho làng Vũ Đại và thịt kho tộ đều được nấu trong nồi đất nung. Các loại trà như trà sen hay trà nhài sẽ được giữ hương thơm bằng các vò gốm nhỏ và đậy lại bằng lá chuối. Nhờ có gốm, các món ăn và đồ uống mới trở nên đậm vị và tạo ra được hương vị riêng, mùi thơm phân biệt và độc đáo.

Nồi đất nung là đồ gốm vô cùng phổ biến

Trong lĩnh vực sản xuất: đồ sành thô rất phù hợp để trồng trọt hoa màu. Chúng cũng được sử dụng để làm chậu hoa, lu chứa, hũ và khạp vì đặc tính chắc khỏe của chúng. Gốm công nghiệp là nguyên liệu chính để sản xuất ra các sản phẩm gạch ngói như gạch gốm Tuynel hay ngói đỏ.

Trong lĩnh vực nghệ thuật trang trí: những bức tranh và tượng gốm mang lại vẻ đẹp độc đáo và bản sắc dân tộc. Các tượng mỹ nghệ tạo hình người và linh vật được trưng bày trang trọng, mang lại sự tự tin và phong thủy cho gia chủ.

Các đồ vật được làm từ sứ

Trong cuộc sống gia đình: đồ sứ hãy được dùng để làm chén dĩa, muỗng bát, vật chứa trong nhà bếp hoặc làm vòi, bồn cầu, bồn rửa mặt trong nhà tắm. Bề mặt nhẵn mịn, sáng bóng của sứ tạo nên cảm giác không gian sạch sẽ, sang trọng, mát mẻ.

Trong trang trí nội thất:, các sản phẩm trang trí lấy sứ làm chất liệu được yêu thích bởi tính thẩm mỹ và giá trị tinh thần cao, như Tranh sứ Bát Tràng, lục bình sứ, bình hoa men ngọc, chén, bát có hoa văn và men màu tinh xảo…

Tranh sứ Bát Tràng là sản phẩm nghệ thuật làm từ sứ

Trong văn hóa tín ngưỡng: đồ sứ hay được dùng để trang trí phong thủy, đặt ở phòng khách với ý nghĩa mang lại sự may mắn, trấn áp tà linh.

Trong ngành sản xuất vật liệu: sứ với đặc tính cách điện tốt nên thường được dùng làm vỏ của ổ cắm điện.

Làm sao để phân biệt đồ gốm và đồ sứ?

Bạn có thể phân biệt gốm và sứ dễ dàng bằng cách nghe và nhìn. Về cách nhìn, đồ gốm giòn hơn, độ cứng không cao bằng sứ nên lớp men được phủ dày hơn. Đồ sứ có lớp tráng men không kín nhưng lại có bề mặt sáng bóng, mịn hơn.

Về cách nghe, bạn hãy thử dùng một thanh kim loại gõ vào vật dụng đồ gốm hoặc sứ. Nếu là đồ sứ thì tiếng kêu sẽ luôn vang dài và ngân nga lâu hơn so với đồ gốm. 

Ngoài ra, vẫn còn một cách để kiểm chứng khác đó là hãy thử ngâm cả hai vào nước. Đồ sứ có khả năng chống thấm nước tốt hơn so với đồ gốm nên vật nào bị thấm nước nhiều hơn thì đó chính là đồ gốm.

Với các chia sẻ như trên, bạn đã phân biệt gốm và sứ như thế nào rồi chứ? Bạn hãy chọn lựa đúng các sản phẩm từ gốm hoặc sứ cho phù hợp với nhu cầu nhé. Những món đồ gốm và đồ sứ sẽ mang không gian vừa thanh tao, sang trọng lại rực rỡ đầy sắc màu cho gia đình bạn.